3 Ocak 2021

SİRKÜLER NO: 2021/01

Konu: Dönem sonunda dikkat edilmesi gereken konularda hatırlatmalar hk.

Firmalarda yıl sonu hesapları kapatılırken gözden kaçırılabilecek bazı konular ve yapılması gereken kayıtlar hatırlatma amacıyla aşağıda listelenmiştir.

1. Kanuni yedek akçeler

Sermaye şirketlerinde; dönem kârından vergi ve yasal yükümlülük karşılıkları ayrıldıktan sonra ilk sırada kanuni yedek akçeler gelmektedir. Buna göre yıllık kârdan sırasıyla;

• Yüzde beş genel kanuni yedek akçe,
• Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı (1. Temettü),
• Yüzde beş kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu,

genel kanuni yedek akçeye eklenmesi gerekmektedir.

Bazı firmalarımızda genel kurullar yapıldığı halde yedek akçelerin ayrılmadığı görülmüştür. İleride kâr dağıtılmak istenmesi halinde zamanında ayrılmayan yedek akçeler nedeniyle dağıtım mümkün olmayabilecektir. Ayrıca olası özsermaye kayıplarında kanuni yedek akçeleri zamanında ayırmamış bulunan kanuni temsilcilerin sorumlu olması gündeme gelebilecektir.

Bu nedenle yıl sonu kapanış kayıtlarından önce eski yıllara ait ayrılmayan yedek akçelerin ayrılması sağlanmalıdır.

2. Kurumlar vergisi matrahından indirilemeyen unsurların yeniden değerleme oranında artırılması

1. 1. Devreden Ar-ge ve Tasarım İndirimi

Kazanç yetersizliği nedeniyle kurumlar vergisi matrahından indirilemeyen Ar-ge ve Tasarım indirimlerinin nazım hesaplarda takibi, önceki yıldan devreden Ar-ge &Tasarım indirimin takip eden yılda yeniden değerleme oranı ile artırılması sağlanmalıdır. (Yeniden değerleme oranı 2020 için %9,11’dir.)

1. 2. İndirimli kurumlar vergisinde devreden katkı tutarı

Yatırım teşvik belgesi kapsamında indirimli kurumlar vergisinden yararlanan firmaların yararlanabilecekleri katkı payının nazım hesaplarda takibi, teşvik belgesi kapandıktan sonra bakiye kalan katkı payının takip eden yıldan itibaren yeniden değerleme oranı ile artırılması sağlanmalıdır. (Yeniden değerleme oranı 2020 için %9,11’dir.)

3. Nakdi sermaye artırımı faiz indirimi

Nakdi sermaye artırımında kurumlar vergisi faiz indirim tutarının hesaplanmasında TCMB tarafından yararlanılan yıl için en son açıklanan ticari krediler faiz oranı dikkate alınacağından geçici vergi dönemlerinden sadece dördüncü geçici vergilendirme dönemi itibarıyla bu indirimden yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

Bu nedenle nakit sermaye artırımı yapan firmaların nakit sermaye artırımı ile ilgili bilgi ve belgelerin vergi dairesine indirim öncesi bildirilmesi sağlanmalıdır.

Devreden bu indirimler herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın kullanılır.

4. Vergiye Uyumlu Mükellef İndirimi

Vergiye uyumlu mükellef indiriminden yararlanan firmaların yararlanılacak indirim tutarlarını nazım hesaplarda takibi sağlanmalıdır.

5. Nazım hesaplarda izlenmesi gerekli ve zorunlu işlemler

Mali tablolarda gösterilemeyen, ancak işletme için önemli olan bilgilerin NAZIM HESAPLAR’da izlenmesi sağlanmalıdır.

6. Kurumlar vergisi beyanına kâr dağıtımı eklenmesi

Kurumlar vergisi beyannamelerinde kâr dağıtımı bölümünü doldurmak zorunda olan firmaların, zarar olsa dahi doldurulması gerekiyor. Doldurulmaması durumunda bildirim eksikliği nedeniyle özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.

7. Adat Faizleri

Grup şirketleri birbirlerine, ortaklarına veya ortaklar birbirlerine borç verdiğinde kanunlarımıza göre emsal oranda faiz almak zorunda olduğu malumdur. Emsal faiz tespit edilirken öncelikle iç̧ emsal kullanılmalıdır. Yani şirket banka kredisi kullanmışsa aynı oranı borç ilişkisinde de kullanabilir. Maliye Bakanlığı, kayıtlarda banka kredisi yoksa, TCMB’nca ilan edilen avans faizine ait oranın kullanılması gerektiği görüşündedir.

Ayrıca borç veren şirketin ise hesaplanan faiz tutarı üzerinden her ay sonu %18 oranında KDV hesaplayarak fatura tanzim etmesi gerektiğini hatırlatırız.

8. Gayrimenkul ve iştirak kazançları istisnasının takip eden dönem başı fona alınması

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun İstisnalar başlıklı 5/1-e maddesi ile Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı ile aynı süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançların %50’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur. İstisnanın satışın yapıldığı dönemde uygulanacağı ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmının satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Ancak, satış bedelinin satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şartlar arasında sayılmıştır.

İstisna edilen kazancın beş̧ yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılması halinde (bu kanun kapsamında devir ve bölünmeler dışında) cezalı işlem yapılması gerekecektir.

2020 yılında iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışını yapan ve istisnadan faydalanacak olan firmaların, satıştan doğan kazançların %75’lik kısmı ile taşınmazların satışından doğan kazançların %50’lik kısmını 2021 açılış̧ fişinden sonra fon hesabına almaları gerektiğini hatırlatmak isteriz.

9. Kısa ve Uzun Vadeli sınıflandırmalar

• 1. Kredilerin sınıflandırılması
• 2021 yılı içinde ödenecek kredi ana para ve faizlerinin 300 hesaplara kayıtlanması,
• 2022 ve sonraki yıllar içinde ödenecek ana para ve faizlerinin 400 hesaplara alınması

1. 2. 180-181 ve 280-281 hesapların sınıflandırılması

280-281 hesaplarda bulunan gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkuklarının 2021 yılına ait tutarlarının 180-181 hesaplara alınması

1. 3. 380-381 ve 480-481 hesapların sınıflandırılması

480-481 hesaplarda bulunan gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkuklarının 2021 yılına ait tutarlarının 380-381 hesaplara alınması gerekmektedir.

10. Diğer dönen varlıklar, ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler, borç ve gider karşılıkları

• Diğer dönen varlıklar grubundaki (19 grubu) hesaplarda devir KDV, iade alınacak KDV, peşin ödenen vergi ve fon tutarlarının beyannamelere ve mahsup taleplerine uygunluğunun kontrol edilmesi sağlanmalıdır.
• Ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler ile borç ve gider karşılıkları gruplarında yer alan (36-46 ve 37-47 grupları) ödenecek vergi ve sosyal güvenlik kesintileri vb tutarların beyanname, bildirim ve mahsup taleplerine, kısa ve uzun vade ayırımına uygunluğunun kontrol edilmesi sağlanmalıdır.

11. E-berat açılış kapanış tasdikleri

Bilindiği gibi, e-defter kullanıcılarının Aralık-2020 dönemi beratlarının bildirimi, 2020 yılının kapanışı, 2021 yılının açılışı olmaktadır. Vergi incelemesine girmemek ve cezalı tarhiyatlarla karşılaşmamak üzere Aralık-2020 beratlarının süresinde yüklenmesi sağlanmalıdır.

12. Vergi incelemelerinde son dönem konuları

2020 yılında yapılan vergi incelemelerinde aşağıdaki hususlar sorgulanmakta, olumsuzluk tespit edilen konularda cezalı tarhiyatlar yapılmaktadır. Cezalı tarhiyatlarla karşılaşmamak için aşağıda belirtilen konular ile ilgili gerekli önlemler alınmalıdır.

1. 1. Kur farklarının KDV karşısındaki durumu

Kur farklarının KDV karşısındaki durumu ile ilgili 2016-2 nolu sirkülerimizde de belirtildiği üzere; kur farkları ile ilgili yurt içi dövizli veya dövize endeksli teslim ve hizmetlerde, tahsilat aşamasında kur farkı faturası düzenleneceği, kur farkı tutarı faturasında satış sırasındaki KDV oranı üzerinden iç iskonto ile KDV hesaplanacağı belirtilmiştir. Dönem sonu (geçici ve yıl sonu değerlemelerinde) kur farkı değerlemelerinde ise kur farkı hesaplaması hesaben yapılacak, durumuna göre kambiyo kâr ve zararı olarak muhasebeleştirilecek ve fatura düzenlenmeyecek, KDV hesaplanmayacaktır.

Yıl sonunda dövizli alacak ve borçlu hesapların tamamı (varsa sözleşmelere bakılarak) kur değerlemelerinin yapılması ve cari hesap muhatapları ile mutabakat yapılması sağlanmalıdır. Tahsilat yapıldığında, tahsil edilen tutara isabet eden ve dönem sonlarında yapılmış değerleme kur farkları ters kayıt yapılmalı (durumuna göre 646 ve 656) toplam kur farkı (dönem sonlarında hesaplanmış +/- kur farkları + Cari dönem kur farkı) üzerinden iç iskonto yapılarak KDV’li fatura düzenlenmesi sağlanmalıdır.

Ancak uygulamalarda işin etkin takibi için ay sonlarında veya geçici vergi dönemi sonlarında tahsilat olmadan bakiye üzerinden kur farkı hesaplanarak KDV’li faturalar alınıp verilmektedir.

Yapılan vergi incelemelerinde kur farkı ile ilgili alınan bu faturalar üzerindeki KDV’nin indirim konusu yapılmayacağı belirtilerek indirim konusu yapılan KDV’ler için cezalı tarhiyatlar yapılmaktadır.

Yukarıdaki sirkülerimizde de belirtildiği gibi cezalı işlemlerle karşılaşmamak üzere uygulamaya yön verilmesini, dövizli ve dövize endeksli teslim ve hizmetler ile alım-satımlarla ilgili tahsilat ve ödeme aşamasında kur farkı faturası alınıp verilmesini ve yukarıda ve ilgili sirkülerimizde belirtildiği gibi uygulama yapılmasını öneriyoruz.

1. 2. Binek otolarına ait giderlerin KDV indirimi

Bilindiği üzere 2019 yılı sonunda çıkan yasa ile şirketlere ait binek otolarının giderleri (bakım, kira, akaryakıt vb) ile ilgili kısıtlama ge